O "Ensaio histórico sobre a cultura galega" ven a ser a primeira grande síntese interpretativa da nosa evolución histórico-cultural ó longo dos tempos. Nela establécense as sucesivas etapas dese proceso evolutivo e caracterízase cada unha delas dentro da configuración global da nosa cultura. Trátase dun dos mellores logros do pensamento de Otero Pedrayo